Προβληματική χρήση των social media από εφήβους: Μια νέα πραγματικότητα;

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ζωής των εφήβων. Μέσα από τις οθόνες τους, κοινωνικοποιούνται, ενημερώνονται, εκφράζονται. Όμως, πότε αυτή η χρήση γίνεται προβληματική; Πότε μετατρέπεται σε παράγοντα κινδύνου για την ψυχική τους υγεία;

Μια πρόσφατη ελληνική επιστημονική ανασκόπηση (2024) φέρνει στο φως δεδομένα που προκαλούν ανησυχία αλλά και προβληματισμό.

Τι σημαίνει «προβληματική χρήση»;

Δεν μιλάμε απλά για πολύωρη χρήση. Πρόκειται για καταναγκαστική, εθιστική ή απορρυθμιστική χρήση, που επηρεάζει αρνητικά:

• την καθημερινή λειτουργικότητα του εφήβου (π.χ. σχολείο, ύπνος, διαπροσωπικές σχέσεις),
• τη διάθεση και την αυτοεικόνα,
• την ικανότητα ελέγχου των παρορμήσεων.

Ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες;

Η μελέτη αναδεικνύει εννέα βασικούς παράγοντες που σχετίζονται με την αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης προβληματικής χρήσης social media από εφήβους:

1. Απομόνωση κατά την πανδημία COVID-19
2. Αυξημένος χρόνος μπροστά από οθόνες
3. Έλλειψη ορίων και εποπτείας από το οικογενειακό περιβάλλον
4. Έλλειψη ουσιαστικών κοινωνικών σχέσεων εκτός διαδικτύου
5. Χαμηλή αυτοεκτίμηση
6. Έκθεση σε διαδικτυακή βία ή εκφοβισμό (cyberbullying)
7. Αναζήτηση επιβεβαίωσης μέσω “likes”
8. Κακή ποιότητα ύπνου
9. Χρήση των social media ως μηχανισμός αποφυγής συναισθημάτων

Γιατί είναι σημαντικό να το προσέξουμε;

• Η εφηβεία είναι περίοδος έντονης ανάπτυξης και διαμόρφωσης ταυτότητας.
• Οι συνήθειες που εγκαθίστανται τώρα ενδέχεται να επηρεάσουν μακροπρόθεσμα τη σχέση των εφήβων με την τεχνολογία και την ψυχική τους υγεία.
• Η έγκαιρη πρόληψη είναι καθοριστικής σημασίας.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

✅ Επικοινωνία χωρίς κριτική: Δημιουργήστε έναν ασφαλή χώρο συζήτησης γύρω από το
διαδίκτυο.
✅ Σαφή όρια χρήσης: Συμφωνήστε από κοινού πόσο, πότε και πού χρησιμοποιούνται τα
social media.
✅ Ενίσχυση της αυτοεκτίμησης: Εστιάστε στις δυνατότητες του παιδιού πέρα από τα
«likes».
✅ Δια ζώσης δραστηριότητες: Υποστηρίξτε συμμετοχή σε ομάδες, αθλητισμό,
δημιουργικά χόμπι.
✅ Αναγνώριση πρώιμων ενδείξεων: Απότομες μεταπτώσεις στη διάθεση, απομόνωση,
αϋπνία μπορεί να είναι σημάδια ανάγκης για βοήθεια.
✅ Αναζήτηση επαγγελματικής υποστήριξης όταν η χρήση γίνεται παθολογική.

Αν δυσκολεύεστε να βρείτε ισορροπία στην καθημερινότητα του παιδιού σας με την
τεχνολογία, μιλήστε με έναν ειδικό ψυχικής υγείας.

Η πρόληψη ξεκινά από τη σύνδεση — όχι την ψηφιακή, αλλά την ανθρώπινη.

Έλενα Πάνου – Ψυχοθεραπεύτρια